Θα ξεκινήσουμε μιλώντας για το μυαλό. Αν υποθέσουμε λοιπόν, ότι το μυαλό μας αποτελείται από διάφορους λαβυρίνθους, αν υποθέσουμε ότι είμαστε υποχρεωμένοι να τους εξερευνήσουμε, να τους διασχίσουμε χωρίς να φοβηθούμε τίποτα, τότε πρέπει να βρούμε και το κόλπο να βγούμε από εκεί μέσα γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να χαθούμε μέσα στους δαιδαλώδεις διαδρόμους του. Δεν υπάρχουν κρυφά μονοπάτια, δεν υπάρχει τρόπος να κρυφτούμε ή να προσπεράσουμε κάποιο κομμάτι του. Άπαξ και μπήκες πρέπει να το περπατήσεις, αλλιώς φύγε όσο είσαι ακόμα στην πόρτα, όσο η διέξοδος είναι κοντά σου. Εκεί μέσα δεν υπάρχουν μυστικά και φυσικά δεν υπάρχει τρόπος να αποφύγεις όλα εκείνα που επιμελώς έκρυψες σε εκείνο το λαβύρινθο. Η σκέψη δεν ξεδιαλύνεται μεμιάς, θέλει κόπο, θέλει τρόπο κι ίσως να θέλει και λίγη τύχη. Είναι θέμα timing και αυτό. Δυστυχώς ή ευτυχώς. Έτσι λοιπόν, ας προσπαθήσουμε να κάνουμε μια μικρή βουτιά εκεί μέσα, αν θα πιάσουμε πάτο δεν το ξέρουμε ακόμα, το μόνο που ξέρουμε είναι ότι ο πάτος ίσως και να μην υπάρχει ή ίσως και να μην τον βλέπουμε.
Όταν μπαίνεις σε έναν τέτοιο λαβύρινθο είναι σα να μπαίνεις μέσα σε ένα σπίτι. Πρώτα είναι το δωμάτιο υποδοχής, όπου αντιπροσωπεύεται συνήθως από ένα σαλόνι. Είναι ο χώρος όπου δε μένεις και πολύ, αλλά συνηθίζεις να βάζεις τους επισκέπτες, να κάθεστε όλοι μαζί και να βλέπετε τηλεόραση ή να συζητάτε. Εκεί δεν λες τα απόκρυφα, δεν λες τις κουβέντες που θα έλεγες σε κάποιο άλλο δωμάτιο. Εκεί είναι σα να φοράς μια μάσκα και να περιφέρεις το προσωπείο σου, να το διαφημίζεις, να το επιδοκιμάζεις και να το εξυψώνεις. Εκεί ακούς ψεύτικα ευχαριστώ, ψεύτικα μπράβο, εκεί λαμβάνεις ψεύτικα φιλιά στα μάγουλα, όπου συνήθως συνοδεύονται από ένα «αχ γλυκιά μου, τι όμορφο που είναι το σαλόνι σου» και το οποίο δε σημαίνει ότι το εννοεί αυτός που το λέει. Απλά το λέει για να το πει. Δε σημαίνει ότι είναι και αλήθεια. Ίσως να σημαίνει και το ακριβώς αντίθετο και να μην εννοεί αυτό που λέει, γιατί απλούστατα κι εσύ δεν εννοείς αυτό που δείχνεις. Είναι η αμοιβαία προσέγγιση της ψευδαίσθησης που μια εικόνα δημιουργεί. Τίποτα αληθινό, τίποτα ουσιαστικό. Απλώς μια τοποθέτηση, απλώς ένας ακόμη τρόπος επικοινωνίας που δεν οδηγεί πουθενά.
Το ακριβώς δίπλα δωμάτιο, το οποίο συνήθως διαχωρίζεται από έναν τοίχο ή από ένα κομμάτι ξύλου που ονομάζεται πάσο -ουδεμία σχέση με το πάσο του πόκερ- είναι η κουζίνα. Ο λόγος που δεν αποτελεί ξεχωριστό δωμάτιο, αλλά φαντάζει ως συνέχεια του σαλονιού είναι γιατί έτσι πρέπει να φαίνεται. Υπάρχει όμως μια βασική διαφορά: η κουζίνα είναι βασικός χώρος για τις λειτουργικές ανάγκες του οργανισμού (όπως και η τουαλέτα, αλλά δε φτάσαμε ακόμα εκεί). Στην κουζίνα προετοιμάζεται η οποιαδήποτε τροφή που θα ενδυναμώσει τον οργανισμό και θα τον κάνει πιο υγιή. Δεν είναι ένα απλό δωμάτιο, αλλά η ουσία του είναι μεταβλητή, αλλάζει δηλαδή από τον τρόπο που εμείς το βλέπουμε. Έτσι λοιπόν, για το μυαλό, η κουζίνα αποτελεί την πνευματική τροφή. Ο κάθε ένας από εμάς διαλέγει τι θα φάει. Αν θέλει να φάει χοιρινές μπριζόλες με τηγανιτές πατάτες ή φιλέ μινιόν με κρασί αναλόγου ποιότητος. Εσύ διαλέγεις τι θα φας και τι θα σερβίρεις και αυτό εξαρτάται από το τι γνώμη έχεις εσύ για το στομάχι σου. Έτσι και το μυαλό, εσύ διαλέγεις τι θα το ταΐσεις. Μπορείς να του δώσεις να φάει Νίτσε ή να του δώσεις την πρωινή έκδοση της εφημερίδας Espresso. Ό,τι κι αν διαλέξεις όμως, μην παραπονεθείς γι αυτό, απλώς δέξου την επιλογή σου ή άλλαξέ την άμεσα. Στο χέρι σου είναι, ακόμα κι αν δεν ξέρεις να μαγειρεύεις.
Και η κουζίνα και το σαλόνι, συνοδεύονται από δύο μικρά μπαλκόνια ή ένα ενιαίο. Τα μπαλκόνια αυτά αντιπροσωπεύουν και το πόσο θέλεις να σε δουν και να σε ακούσουν οι γείτονες. Αν αποφασίσεις να είσαι μέσα στην τρελή χαρά, βγαίνεις χωρίς δεύτερη σκέψη, παίρνεις μαζί σου και μια μπύρα και μιλάς δυνατά, διατυμπανίζοντας τις απόψεις σου σα να χαιρετάς τον κόσμο. Αν πάλι δεις ότι ξεφεύγεις, προτιμάς να μπεις μέσα, κλείνοντας όλα τα παντζούρια και φυλακίζεις φωνές και συμπεριφορές εντός των τεσσάρων τοίχων. Συνήθως τα μπαλκόνια έχουν και γλάστρες με διάφορα φυτά, άμεση συνάρτηση του καλλωπισμού του σαλονιού. Θα βάλεις όλα τα φυτά, θα βάλεις και κάκτους και τριαντάφυλλα και ό,τι άλλο θεωρείς ότι σε εκφράζει. Φαινομενικά πάντα. Αυτά τα μπαλκόνια συνήθως κρύβονται και από μία τέντα, η οποία συνήθως υπάρχει για να προστατεύει τα δωμάτια από την ζέστη, αλλά στην ουσία είναι ένας ακόμη τοίχος αποξένωσης. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο και δυστυχώς τίποτα ουσιαστικότερο. Είναι ένας ακόμη τρόπος να κλειστείς εντός του δικού σου μπαλκονιού.
Φεύγοντας από την κουζίνα συναντάς ένα χολ. Είναι ο πρώτος διάδρομος που οδηγεί στα ενδότερα μονοπάτια, στα δωμάτια που δεν μπαίνει αρκετός κόσμος και τα οποία φροντίζεις να έχουν κλειστές πόρτες. Ο διάδρομος αυτός οδηγεί και παρασύρει τον συγχρόνως εκείνον που τον περπατάει. Μπορεί να θες να πας στο δωμάτιο και να καταλήξεις στην τουαλέτα ή το αντίθετο. Στο διάδρομο αυτό βάζουμε συνήθως πίνακες, το πλήθος των οποίων εξαρτάται από το πόσο μεγάλος είναι ο διάδρομος. Μπορείς να βάλεις δέκα πίνακες ή μπορείς να βάλεις και έναν μοναδικό. Θα ήταν εξίσου όμορφο αν αντί για πίνακες έκανες μια ζωγραφιά, ό,τι σου ερχόταν, ότι έβγαινε από το μυαλό σου. Αρκεί να τον διακοσμήσεις λίγο διαφορετικά απ’ ό,τι θα τον διακοσμούσε κάποιος άλλος. Και αυτό είναι που μας κάνει όλους τόσο διαφορετικούς μεταξύ μας, το γεγονός ότι το μόνο που μας διακρίνει είναι ο διαφορετικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τη ζωή. Καμιά άλλη διαφορά.
Αυτοί οι διάδρομοι καταλήγουν συνήθως σε ένα υπνοδωμάτιο ή σε μια τουαλέτα. Ας πιάσουμε λοιπόν πρώτα την περίπτωση της τουαλέτας. Η τουαλέτα, όσο και αν δεν της φαίνεται, αποτελεί μια έμμεση συνάρτηση της κουζίνας. Ό,τι ο οργανισμός καταναλώνει στην κουζίνα το αποβάλλει στην τουαλέτα. Είναι ένα μικρό καθαρτήριο, ένα διυλιστήριο τροφών και ιδεών συγχρόνως. Γιατί όσα περιοδικά κι αν διαβάσεις εκεί μέσα, όσες ετικέτες μπουκαλιών από σαμπουάν και απορρυπαντικά κι αν αποστηθίσεις, θα βαρεθείς να βλέπεις ποιοι 29 κατασκευαστές πλυντηρίων συνιστούν το Skip, οι οποίοι, παρεμπιπτόντως, είναι ακριβώς οι ίδιοι που συνιστούν και το Ariel. Έτσι λοιπόν, προτιμάς να περάσεις χαρούμενα την ώρα σου διαβάζοντας Αρκά ξεκαρδιζόμενος στα γέλια ή την εφημερίδα που απέρριψες την ώρα που ήσουν στην κουζίνα ή, ακόμα καλύτερα, να ξαναδιαβάσεις κάποιες αράδες του Νίτσε ή του Καζαντζάκη, τις οποίες λίγο πριν δεν είχες καταλάβει και τόσο καλά. Αν πάλι προτιμήσεις να κάνεις μπάνιο, εκεί καθαρίζεις σώμα και πνεύμα από οποιαδήποτε βρωμιά κόλλησε πάνω σου χωρίς να το καταλάβεις.
Τελευταίο δωμάτιο είναι το υπνοδωμάτιο. Είναι το πιο όμορφο δωμάτιο του σπιτιού, το πιο αληθινό, το δωμάτιο που εκεί μέσα ζει όλος ο κόσμος σου, το δωμάτιο στο οποίο λατρεύεις να υπάρχεις, να περιφέρεσαι, να τεντώνεσαι, να ζεις. Είναι το δικό σου δωμάτιο. Εκεί μέσα κρύβονται απόκρυφες σκέψεις, απόκρυφοι στοχασμοί, θαμμένα συναισθήματα, δάκρυα και γέλια, αγάπη και μίσος. Σε εκείνο το δωμάτιο αφήνεις το σώμα σου, το πνεύμα σου, το είναι σου να υπάρχει χωρίς κανένα φόβο και ενδοιασμό. Δε σε νοιάζει πως θα το πάρει ο άλλος, αρκεί που υπάρχεις εσύ σε εκείνο το δωμάτιο. Αυτό το δωμάτιο το έφτιαξες για σένα, έτσι όπως το φαντάστηκες, το έβαψες όπως ήθελες, το στόλισες, το χρωμάτισες και κάθε τόσο το ανακαινίζεις. Σε εκείνο το δωμάτιο βουλιάζεις σε αγκαλιές ή κουλουριάζεσαι μόνος σου, τεντώνεσαι, χαλαρώνεις διαβάζοντας ένα απλό βιβλίο. Εκείνο το δωμάτιο είναι η ψυχή σου, την οποία κανείς δεν βλέπει όπως εσύ, κανείς δεν θέλει να τη δει, να την αφουγκραστεί. Εκείνο το δωμάτιο σε γεμίζει και σε αδειάζει. Σε εκείνο το δωμάτιο υπάρχεις έτσι όπως είσαι, έτσι όπως θες να είσαι.
Εκείνο το δωμάτιο έχει κι αυτό ένα μπαλκόνι, όπου χρησιμεύει για να κάθεσαι και να κάνεις τσιγάρο τις νύχτες με πανσέληνο ή για να απλώνεις τα ρούχα που νωρίς το απόγευμα έπλυνες. Αυτό το μπαλκόνι δεν αποτελεί και τόσο μεγάλη προέκταση του δωματίου, είναι όμως κι αυτό μια μικρή φωλίτσα, κρύβεσαι εκεί όταν οι γείτονες δεν θες να σε δουν, καπνίζοντας ένα τσιγάρο και πίνοντας έναν τελευταίο καφέ. Είναι το μπαλκόνι της ηρεμίας, της όμορφης σκέψεις και της ευγενούς χαλάρωσης. Είναι το μπαλκόνι που δεν κρύβεσαι, αλλά αφήνεσαι, χωρίς κανείς να σε βλέπει. Το έχεις στολίσει κι αυτό με λουλούδια, έχεις βάλει καναρίνια και καμία τέντα δεν θες να κρύψει τον ήλιο ή το φεγγάρι. Εκεί υπάρχει η γαλήνη που εναγωνίως ψάχνεις. Εκεί γυρίζεις κάθε φορά που το άγχος σου κατακεραυνώνει το μυαλό και τη διάθεση.
Σε μερικά σπίτια υπάρχει ένα ακόμη δωμάτιο, απόκρυφο, σκοτεινό, που μυρίζει υγρασία και που κανένα αρωματικό χώρου δεν μπορεί να το ομορφύνει. Δεν είναι άσχημο δωμάτιο, είναι απλώς ένα δωμάτιο όπου κρύβεις τα πάντα. Δεν είναι σίγουρο ότι το δωμάτιο αυτό υπάρχει πάντα μέσα στο σπίτι, μερικές φορές είναι στην αυλή ή στο υπόγειο της πολυκατοικίας. Σε αυτό το δωμάτιο κρύβεις το παρελθόν, το οποίο επιμελώς φροντίζεις να το αποφεύγεις. Κατεβαίνεις εκεί μόνο όταν χρειαστείς κάτι και μετά κλείνεις καλά την πόρτα και απομακρύνεσαι ανεβαίνοντας δυο δυο τα σκαλιά, χωρίς να καταλαβαίνεις ότι θες να φύγεις μακριά του. Δεν αφήνεις πολλούς να πλησιάσουν και ποτέ δεν ξέρεις γιατί κρατάς ακόμα και τα πιο άχρηστα αντικείμενα. Όποτε κατεβαίνεις εκεί άλλο ψάχνεις να βρεις, άλλο βρίσκεις και τελικά ξεχνάς γιατί κατέβηκες. Το θυμάσαι όμως όταν εντελώς ξαφνικά το βλέπεις μπροστά στα μάτια σου, οπότε το παίρνεις, βγαίνεις κλειδώνοντας καλά την πόρτα και απομακρύνεσαι. Αυτό το δωμάτιο θα το καθαρίσεις ελάχιστες φορές και ποτέ δεν θα πετάξεις εσύ τίποτα. Μόνο οι απόγονοί σου θα φροντίσουν να το καθαρίσουν από ο,τιδήποτε άχρηστο για αυτούς και πάντα απουσία σου. Σ’ αυτή την αποθήκη κρύβεις αυτά για τα οποία φοβάσαι, για τα οποία νιώθεις ένοχος και αποφεύγεις να τα αγγίζεις, γιατί πληγώνεσαι και βλέπεις πόσο βαθιά πλήγωσες κάποιους ανθρώπους. Αυτό το δωμάτιο θα το κατέστρεφες αν μπορούσες, αλλά σου είναι τόσο αναγκαίο όσο και η τουαλέτα, η κουζίνα ή το υπνοδωμάτιο.
Αυτός είναι ο μικρός λαβύρινθος του μυαλού μας. Αυτό είναι το σπίτι μας. Όλα αυτά τα δωμάτια είναι αναπόσπαστα μέρη του εγκεφάλου μας και δεν πρέπει ποτέ να τα καταργήσουμε. Αρκεί να υπάρχουμε σε αυτά και να ξέρουμε πως πρέπει να υπάρχουμε πάντα με τους δικούς μας όρους. Σε αυτά τα δωμάτια ζούμε, σε αυτά τα δωμάτια διαφεντεύουμε τις σκέψεις μας και όλο μας το είναι. Το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να μην χάνουμε τον εαυτό μας κάθε που αλλάζουμε δωμάτιο και κυρίως να μην αντιμετωπίζουμε το κάθε δωμάτιο με άλλο τρόπο. Όσοι και όποιοι άνθρωποι κι αν βρεθούν σε αυτά τα δωμάτια, το μόνο που πρέπει πάντα να θυμόμαστε είναι ότι μαζί μ’ αυτούς υπάρχουμε κι εμείς κι ότι εμείς τους βάλαμε εκεί μέσα. Με λίγα λόγια, πρέπει πρώτα να σεβαστούμε τον εαυτό μας, τις επιλογές μας, τα δωμάτιά μας, τον κόσμο που του δώσαμε την ευκαιρία να μπει σε αυτά και μετά θα μας σεβαστούν με τον ίδιο τρόπο και όλοι οι άλλοι. Όσους βάζουμε σε αυτά τα δωμάτια δεν πρέπει ποτέ να τους διώξουμε, αρκεί να τους κρατήσουμε μόνο, έτσι όπως τους βάλαμε. Αυτά τα δωμάτια είμαστε εμείς και εμείς είμαστε πολύτιμοι για εμάς κυρίως. Και μερικές φορές και για κάποιους άλλους ανθρώπους που μας αγαπάνε, αλλά για κάποιους λόγους φοβόμαστε να το δούμε και φοβούνται να μας το δείξουν. Το δείχνουν όμως αυτά τα δωμάτια. Καληνύχτα σε κάθε δωμάτιο και όνειρα γλυκά σε όλο το σπίτι!
